امامزاده فضل و يحيي در کوي بالاي محلات واقع شده و مدفن دو تن از نوادگان امام موسي کاظم عليه السلام است. بناي اين امامزاده داراي حياط وسيعي است که چهار چوب جانب بقعه را فرا گرفته است. بقعه داراي قبه، رواق و ايوان هايي است و اطراف حياط نيز حجره هايي به چشم مي خورد. این بنا دارای یک گنبد ساق دار است که جزئ معدود گنبدهای یا سبک معماری در ایران است و متاسفانه به سرعت در معرض تخریب قرار دارد. قديمي ترين قسمت امامزاده، محراب آن است که بناي آن را سال ۷۰۹ هجري و مربوط به دوره ايلخانان دانسته اند. این امامزادگان از فرزندان امام موسی کاظم (ع) و امام رضا(ع) می باشند. بقعه دارای قبه، رواق و ایوان هایی است و در اطراف حیاط نیز حجره هایی به چشم می خورد و بنای آن مربوط به دوره ایلخانی است. گنبد مورد نظر در محلات بالا و در خیابان شهید قندی، تقریباً کنار خیابان سرچشمه واقع و مزار عمومی است. در این گنبد اثر باستانی که بیش از هر چیز توجه باستان­شناسان را به خود جلب می­کند، محرابی است از گچ­بری که در متن آن تاریخ (ثلثین) یعنی سی هجری خوانده می­شود اما در آن تاریخ از خط ثلث نشانی نبوده است.

نسب شاهزاده یحیی را در الواح موجوده فرزند بلافصل امام کاظم(ع) خوانده­است که هرگاه گنبدی به نام یحیی­بن­موسی­بن­جعفر در بازار سبزوار وجود نداشت، بلافصلی او برای قبول نزدیکتر می­نمود. اما با وجود مشاهد متعدد منتسب به یحیی در این امر به طور قطع نمی­توان نظر داد. چنانچه فضل الرضا را هم فرزند همان امام ضبط کرده­اند، درحالیکه هرگاه مقصود از فضل همان فضل فرزند بلافصل امام کاظم باشد، بر دفن وی در محلات با تصریح صاحب مجالس المؤمنین بر دفن وی در آوه نمی­توان اظهار عقیده کرد.

پس اگر مدفونین در این مشهد را دو تن از احفاد امام کاظم(ع) به اسامی یحیی و فضل بخوانیم با مشکلاتی مواجه نمی­گردیم. مخصوصاً که در میانه سادات رضویه عنوان آل­الرضا تا چند قرن متداول بوده­است که باید معتقد شد که فضل هم از سادات رضویه قرن­ها است که به عنوان فضل آل­الرضا یا فضل الرضائیه خوانده می­شده است و می­توان گفت فضل فرزند شاه­رضا مدفون در قمشه یا شهرضا می­باشد. بنابراین باید گفت که فضل الرضا ازجمله خاندان موسی مبرقع بوده­است. این مکان به صورت مجموعه­ای است که شامل بخش­های زیر می­باشد: حسینیه­ای در منتهی­الیه شمال­غربی مجموعه، قبرستانی سرپوشیده در محوطه جلوی حسینیه، بنای بقعه امامزادگان در بخش جنوب­شرقی و قبرستانی روباز که دورتادور بقعه را فراگرفته و مربوط به قبور قدیمی­تر این مجموعه است (تصویر شماره 4-9) (بنی­جمالی و علایی مقدم،1388: 294). در گذشته ساختمان بقعه دارای ایوانی در جلوی آن بوده­است که امروز به جای آن مسجدی ساخته شده­است که چسبیده به بقعه قرار دارد. از ایوان قدیمی تنها یک سرستون چوبی باقی مانده که کاملاً مشابه سرستون­های حسینیه آقاخان و ایوان امامزاده موسی می­باشد. صحن به مساحت 40 در 40 متر است و در هر یک از اضلاع آن نه باب بقعه و حجرات شرقی و جنوبی آن معمور و ضلع غربی آن نمابندی و در مدخل آن ایوانی و در جبهه آن کتیبه­ای از کاشی خشتی تعمیری حاکی از تجدید بنا در سال 1320 قمری از ناحیه استاد علی است و درب صحن به هشتی یا کرباسی گشوده می­شود که دو طبقه و دارای دو حجره و چند غرفه با پوشش عرقچینی است.

نقشه ساختمان بقعه امامزادگان که به شکل صلیبی مرکب از دو سرپوشیده رومی­پوش هر یک به طول 12 متر و عرض چهارمتر یا سه مترونیم می­باشد که عمود بر یکدیگر ساخته شده­اند. فیض اشاره می­کند که اینگونه ساختمان­های باستانی معمولاً آتشکده بوده­اند و از چهار جانب آن­ها کانالی جهت هواکش می­ساختند و در مرکز تقاطع کانونی برای آتش و روی آن را هم باز می­گذاشتند و مغان هم در شاه­نشین­های اطراف می­نشستند و مدخل آن هم از جانب جنوبی گشوده می­شد، زیرا عرض این قسمت 5/3 متر و عرض قسمت دیگر بقعه 4 متر است. وی در ادامه اشاره می­کند، تشخیص این امر برای کسانیکه با سبک ساختمان قبه و بارگاه در ایران آشنایند خیلی ساده می­باشد، زیرا در ساختن مقابر کمتر می­شود که مقبره­ای به صورت صلیبی در سراسر کشور دیده شود. بنابراین باید معتقد گردید که بقعه موردنظر قبلاً آتشکده­ای از آثار قبل از اسلام بوده­است که پس از اطفای نار مجوسیت و خاموش شدن کانون آتش آن از ناحیه مجوسیانی که بدین مقدس اسلام گرویده بودند محرابی در آنجا ساخته شده مدتی هم به عنوان مسجد مورد استفاده قرار گرفته­است و بعداً چون مکان متناسبی برای دفن شاهزاده یحیی سراغ نداشته­اند، جسد وی را در مرکز آن دفن کرده گنبدی هم بر فراز آن ساخته­اند و تبدیل آتشکده­ها به مساجد هم در ایران امری عادی تلقی می­گردد. دراین صورت بایستی این بنا با خشت و گل ساخته شده­باشد و بنیان آن با سنگ و گچ غیرعادی به نظر می­رسد. اما از خشت­هایی متین و قطور که از آجر محکمتر و پردوام­ترند و نظیر آن مسجدی است که در زاویه جنوب غربی مسجد جامع ساوه وجود دارد.

به هر صورت سبک ساختمان بقعه، صلیبی و مرکب از دو رومی­پوش 12 متری به عرض­های 50/3 و 4 متر است که به یکدیگر عمود می­باشند و نقطه مرکزی آن با محل تقاطع که اکنون ضریح نصب شده­است، به صورت مثمن مختلف­الاضلاع نامنظم درآمده­است. زیرا نبش­های چهارزاویه را تراشیده­اند، درنتیجه چهار جهت فرعی هم یافته­است و در زوایای اربعه در خلأهای گوشه­های بقعه از خارج حجره با نمائی ساخته شده­­است که جهات اصلی دو ضلع آن در مدخل دو شاه­نشین شمالی و جنوبی سه مترونیم و دو ضلع دیگر در مدخل شاه­نشین­های شرقی و غربی چهارمتر و دارای عرض­های سه و سه مترونیم می­باشد و چهار ضلع فرعی حدود شصت سانتیمتر است. تمام جدار آن از جرز و بغله و اسپر و طاق سفیدکاری ساده و قسمت وسط آن به دهانه 50/4 و 5 متر دارای پوشش عرقچینی به ارتفاع هفت متر بدون تزئین می­باشد که در هر ضلعی شاه­نشینی است و از هر شاه­نشینی هم دری به خارج گشوده می­گردد و جلو آن هم ایوانی نمودار است، تنها شاه­نشین شرقی که محل محراب تاریخی است، بدون در می­باشد، چه به عنوان مسجد مورد استفاده و اقامه جماعت است.

محراب تاریخی: در شاه­نشین شرقی یا مسجد پائین­پا محرابی گچ­بری است که تاریخ آن گیج­کننده دارای کتیبه­های عمودی و افقی به خط ثلثی برجسته با نقشه محراب شکسته مشتمل بر دو پایه در طرفین و دو قائمه نیم­برجی در داخل و پوششی از مقرنس گچی و طاقبندی دوقوسی می­باشد. این محراب به دهانه دو متر و ارتفاع سه متر از بدایع هنری باستانی و مواریث فرهنگی قدیمی کشور است که حفاظت از آن ضروری است. جلو طاقبند قوسی محراب سوره مبارکه اخلاص و روی تیزه طاقبند جلو دو هلالی نمودار است. بنابراین از آثار اواسط قرن چهارم به نظر می­رسد. در قسمت پایین محراب بین دو ستون برجی با چهار خط برجسته قاب سازی شده­است. در زیر این کتیبه در دو جانب آن ترنجی فلکه­ای به قطر 12 سانتیمتر ترسیم شده و در میانه آن­ها چیزی گچبری بوده­است که حک شده­است و در وسط آن سوراخی است که آن هم فلکه ای متضمن نام یکی از خلفا بوده­است.

تصویر شماره ۲۱: محراب تاریخی امامزاده فضل و یحیی

لوحه سنگی: بر فراز محراب لوحی از مرمر نصب و روی آن عبارات ذیل به خط برجسته ثلثی حجاری شده­است: «فی سنة 1339 حسب الامر سرکار بندگان شامخ الارکان جناب آقای آقامیرزا فخرالدین دامت برکاته این بنا و گنبد اصلاح و به استادی و معماری کربلائی علی بناء اتمام پذیرفت به تاریخ محرم الحرام عمله استاد محمد حجار کاتب …»

لوح کاشی: در گذشته روی جرز شرقی در نبش صفه جنوبی لوحی از کاشی به دیوار نصب شده­بود که امروز از جای خود کنده شده و داخل ضریح نگهداری می­شود. در روی این لوح به خط نامرغوب بنفش رنگی عبارات ذیل در زمینه آسمانی متنی نوشته شده­است و در حاشیه آن هم اسامی چهارده معصوم خوانده می­شود.

گنبد: گنبد روی بقعه به قطر تقریبی 7 متر و ارتفاع 9 متر سراپا کاشیکاری تعمیری و به صورت شلمجی و از آثار عصر صفویه است و در منتهی­الیه قسمت استوانه­ای عنق آن کتیبه ایست از کاشی خشتی به خط سفید ثلثی در زمینه لاجوردی که روی آن سوره مبارکه فتح و در دنباله آن آیةالکرسی نوشته شده­است. دستگاه ساختمانی موجود به جز محراب گچبری و شاید اطاقی که محراب در آن است از دوره صفوی و دوره اخیر است.